[Исторический раздел] | [Агатангелос - Содержание] | [Библиотека «Вехи»]

 

ПАМЯТНИКИ ДРЕВНЕАРМЯНСКОЙ ЛИТЕРАТУРЫ

 

 

АГАТАНГЕЛОС

 

ИСТОЧНИКИ И ЛИТЕРАТУРА

 

Агатангелос — Агатангелос. История Армении. Изд. Г. Тер-Мкртчяна и Ст. Канаянца. Тифлис, 1909 (Научно-критическое издание древнеармянского текста) — Ագաթանգեղայ Պատմութիւն Հայոց: Աշխա­տութեամբ Գ. Տէր-Մկբտչեան եւ Սա. Կանաեանց: Էջմիածին-Տփղիս, 1909:

Арм. Агат. — Агатангелос. История Армении. Перевод на армянский язык и примеч. Тер-Гевондяна А., Ер., 1983 (Ագաթանգեղոս, Հայոց պատմություն: Աշխարհաբար թարգմանությունը և ծանոթագրություննե­րը՝ Արամ Տեր-Ղևոնդյանի: Եր., 1983).

Арм. Агат. — Новонайденная полная рукопись арабской редакции Агатангелоса — см.: Тер-Гевондян А., Сборник статей. Ер., 2003, с. 237-243 (Արաբական խմբագրության նորահայտ ամբողջական բնագիրը, տե՛ս Տեբ-Ղևոնդյան, Հոդվածների ժողովածու: Եր., 2003, էջ 237-243).

Garitte — Garitte G. Documents pour l'etude du livre d'Agathange, Rome, 1946.

Греч. Житие. — Новонайденная греческая версия Истории Агатанге­лоса (Житие). Перевод с греческого на армянский язык Бартикяна Р. Пред. и примеч. Тер-Гевондяна А. — см.: Р. Бартикян. Армяно-визан­тийские исследования. Ер., 2002, с. 159-186 (Ագաթանգեղոսի Պատմութ­յան հունարեն նորահայտ խմբագրությունը (Վարք), թարգ. հունարեն բնագրից Հ. Բարթիկյանի, առաջաբան և ծանոթ. ՝ Ա. Տհր-Ղևոնդյանի, տե՛ս Հ. Բարթիկյան, Հայ-բյուզանդական հետազոտություններ: Եր., 2002, էջ 159-186).

«Памятник» — «Памятник», литературный сборник. Вена, 1911 («Հուշարձան», գրական ժողովածոյ: Վիեննա, 1911).

Каршуни — M. van Esbroeck. Un nouveau temoin du livre d'Agatange. REA, VIII, Paris, 1971.

Mapp — Mapp H. Крещение армян, грузин, абхазов и аланов святым Григорием (арабская версия), Петербург, 1908.

Thomson — Agathangelos. History of the Armenians. Translation and Commentary by Thomson R. W. New York, 1976. [310]

The Teaching, 1970 — The Teaching of Saint Gregory. An Erly Armenian Catechism. Translation and commentary by Robert W. Thomson. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, 1970.

The Teaching, 2001, — The Teaching of Saint Gregory. Revised Edition. Translation, Commentary and Introduction by Thomson R. W. New York. 2001.

Абегян — Абегян М. История древнеармянской литературы, т. I. Пе­ревод с армянского К. А. Мелик-Оганджаняна и М. О. Дарбинян. Ереван, 1975.

Абегян, Корюн — Житие Маштоца. Текст с разночтениями, перево­дом и введением Манука Абегяна. Ереван, 1941. (Վարք Մաշտոցի: Բնագիրը ձեռագրական ընթերցվածներով, թարգմանութեամբ, ներա­ծական ոսումնասիրութեամբ, առաջաբանով և ծանոթագրություններով Մանուկ Աբեղյանի: Երևան, 1941).

Авгерян — Полное собрание житий и мученичеств святых. Изд. Мкртич Авгерян, т. VI. Венеция, 1813 («Լիակատար վարք և վկայու­թիւնք սրբոց», աշխ. Հ. Մկրտիչ վրդ. Աւգերեան, հ. Զ, Վենեաիկ, 1813):

Адонц — Адонц Н. Армения в эпоху Юстиниана. Петербург, 1908.

Адонц, Григорий Просветитель — Адонц Н. Григорий Просветитель и Анак Партев. Журнал «Айреник», Нью-Йорк, 1923, с. 74 (Ադոնց Ն. Գրիգոր Լուսավորիչը և Անակ Պարթևը, «Հայրենիք», Նիւ-Եօրք, 1923, էջ 74).

Айвазян — Айвазян К. В., История отношений русской и армянской церквей в средние века. Ереван, 1989.

Айсмавурк — Айсмавурк (Пролог). Константинополь, 1730 («Գիրք որ կոչի Այսմաւուրք», Կ. Պոլիս, 1730).

Акинян, Клас. арм. — Акинян Н. Классический армянский язык и венская школа мхитаристов. Вена, 1932 (Ն. Ակինյան. Դասական հայերենը և Վիեննական մխիթարյան դպրոցը: Վիեննա, 1932).

Акинян, Праздн. — Акинян Н., Праздники св. Григора на мрамор­ном календаре Неаполя, «Андэс амсореа», Вена, 1947 (Ն. Ակինյան, Ս. Գրիգոր Լուսավորչի տօները Նթապոլիսի մարմարեայ տօնացոյցին վբայ, Վիեննա, 1947)

Акопян — Акопян Т. Очерки по истории армянской географии. Ере­ван, 1968 (Հակոբյան Թ. Հայաստանի պատմական աշխարհագրութ­յուն, Եր., 1968). [311]

Алишан — Алишан Г. Древние верования или языческая религия ар­мян. Венеция, 1895 (Ալիշան Ղ. Հին հաւատք կամ հեթանոսական կրօնք Հայոց: Վենետիկ, 1895).

Ананян, Следы — Ананян П., Следы христианства в Армении до проповеди св. Григория Просветителя (историческое исследование). Ве­неция, 1979 (Անանյան Պ., Քրիստոնեական հետքեր Հայաստանի մեջ Ս. Գրիգոր Լուսավորչի քարոզութենէն առաջ (պատմական ուսսումնասի­րութխն), Վենետիկ, 1979):

Ананян, Год рукопол. Григора — Ананян П., Год рукоположения Григора Просветителя и обстоятельства. Венеция, 1960 (Անանյան Պ., Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի ձեռնադրութեան թուականը եւ պարագաները: Վենետիկ, 1960).

Анания Ширакаци — Анания Ширакаци. Космография. Перевод с древнеарм. яз., предисловие и комментарии К. С. Тер-Давтян и С. С. Арев­шатяна. Ер., 1962.

Анасян — Анасян А. Армянская библиология (V-XVIII вв.), т. I. Ер., 1959 (Անասյան Հ. Ս. Հայկական մատենագիտություն (V-XVIII), h. Ա: Եր., 1959).

Аракелян — Аракелян Б. Армянские барельефы IV-VII вв. Ер., 1949 (Առաքելյան Բ. Հայկական զարդաքանդակները IV-VII դարերում: Եր., 1949).

Аревшатян — Аревшатян С. С. Формирование философской науки в древней Армении (V-VI вв.). Ер., 1973.

Ачарян Р., Ист. арм. яз. — Ачарян Р. История армянского языка, т. II. Ер., 1951 (Աճաոյան Հ. Հայոց լեզվի պատմություն, հ. II. Եր., 1951).

«Ашхарацуйц» — Еремян С. Армения по «Ашхарацуйцу», ар­мянской географии VII века. Ер., 1963. (Եբեմյան Ս. Հայաստանը ըստ «Աշխարհացույցի», Եր., 1963).

Варданян — Варданян Р. Армянский календарный ключ. Время пе­реводных текстов. Ереван, 1993 (Վարդանյան Ռ. Հ. Հայ տոմարական եղանակը. Թարգմանական բնագրերի ժամանակը: Եր., 1993).

Гатрчян — Гатрчян О. Армянский Священный Литургиарий. «Ан­дэс амсореа», Вена, 1888 (Գաթրջեան Հ. Սրբազան Պատարագամա­տոյցք հայոց: «Հանդէս ամսորեայ», Վիեննա, 1888). [312]

Галустян — Шнорк архиепископ Галустян. Общехристианские святые. Ер., 1997 (Շնորհք արքեպիսկոպոս Գալուստեան. Համաքրիս­տոնեական սուբբեր, Եր., 1997).

Гельцер — Гельцер Г. Исследование армянского пантеона. Перевел Ованес Торосян. Венеция, 1897 (Գելցեբ Հ. Հետազոտութիւն հայ դիցա­բանութեան վրայ: Թարգմանեաց Յովհաննէս Թորոսեան, Վենետիկ, 1897).

Гельцер, Павстос Бузанд — Гельцер, Павстос Бузанд или начало ар­мянской церкви. Венеция, 1896 (Գելցեր Հ. Փավստոս Բուզանդը կամ հայկական եկեղեցու սկզբնավորությունը: Վենետիկ, 1896).

Дашьян — Дашьян А. Агатангелос у сирийского епископа Георга и исследование книги Агатангелоса. Вена, 1891 (Տաշեան 3. Ագաթանգե­ղոս առ Գեորգայ ասորի եպիսկոպոսին եւ ուսումնասիրութիւն Ագաթան­գեղայ գրոց, Վիեննա, 1908).

Евсевий Кесарийский — Евсевия Памфила Кесарийского Церков­ная история. Пер. с сир. на древнеарм. в V в. Изд. Абраама Чаряна. Вене­ция, 1877 (Եւսեբիոսի Պամփիլեայ Կեսարացւոյ Պատմութիւն եկեղեցա­կան. Յեղեալ յասորւոյն ի հայ ի 5-րդ դարու: Հրատ. Հ. Աբրահամ վ. Ճա­րեան, Վենետիկ, 1877).

Егишэ — Егишэ. О Вардане и войне армянской. Перевод с древнеар­мянского акад. И. А. Орбели. Подготовка к изд., предисловие и примеча­ния К. Н. Юзбашяна. Ереван, 1971.

Житие Нерсеса — Месроп Ерец (Иерей). История св. Нерсеса Пар­тева, армянского патриарха. «Соперк айкаканк», т. 6. Венеция, 1853 (Մեսրոպ Երեց, Պատմութիւն Սրբոյն Ներսիսի Պարթեւի Հայոց Հայրա­պետի: «Սոփերք հայկականք, հ. 6, Վենետիկ, 1853).

Зарбаналян — Зарбаналян Г. История древнеармянской письмен­ности (IV-ХШ). Венеция, 1886 (Զարպհանալեան Գ. Պատմութիւն հայ հին դպրութեան, 4-13-րդ դդ., Վենետիկ, 1886).

Инчичян — Инчичян Л. Описание древней Армении. Венеция, 1822 (Ինչիչեան Ղ. Ստորագրութիւն հին Հայաստանեայց, Վենետիկ, 1822).

История Тарона — Иоанн Мамиконян. История Тарона. С разра­боткой текста и предисловием А. Абрамяна. Ер., 1941 (Պատմութիւն Տարօնոյ: Աշխատութեամբ եւ առաջաբանով Ա. Աբրահամեանի, Եր., 1941).

Корюн — Корюн. Житие Маштоца. Пер. Ш. В. Смбатяна и К. А. Ме­лик-Оганджаняна. Ер., 1962. [313]

Лазар Парпеци — Лазар Парпеци. История Армении и послание к Вахану Мамиконеану. Изд. Г. Тер-Мкртчяна и С. Малхасянца. Тифлис, 1904 (Ղազար Փարպեցի. Պատմութիւն Հայոց եւ Թուղթ առ Վահան Մա­միկոնեան, աշխատութեամբ Գ. Տէր-Մկրտչեան եւ Ստ. Մալխասեանց, Թիֆլիս, 1904).

Манандян, Материалы — Манандян Я. Материалы по истории эко­номической жизни древней Армении. Труды, т. II. Ер., 1978, т. IV, 1981 (Մանանդյան Հ. Նյութեր Հայաստանի տնտեսական կյանքի պատմութ­յան, Երկեր, հ. II, Եր., 1978, հ. IV, 1981).

Манандян — Феодализм в древней Армении. Ер., 1934 (Մանանդյան Հ. Ֆեոդալիզմը հին Հայաստանում, Եր., 1934).

Маттеос Урхаеци — Маттеос Урхаеци, Хронография. Перевод, пре­дисловие и примечания Г. Бартикяна. Ер., 1973 (Մատթեոս Ուռհայեցի, Ժամանակագրություն, Երևան, 1973).

Мелик-Оганджанян — Мелик-Оганджанян К. Фирдуси и иранские эпические мотивы в «Шахнамэ» и в армянской литературе. «Фирдуси». Ер., 1934 (Կ. Մելիք-Օհանջանյան. Ֆիրդուսին և Իրանի վիպական մո­տիվները «Շահնամեում» ու հայ մատենագրության մեջ, «Ֆիրդուսի», Եր., 1934).

Мелконян — Мелконян Г. Сирийские источники. Ер., 1976 (Մելքոն­յան Հ. Ասորական աղբյուրներ, Եր., 1976).

Мовсес Хоренаци — Мовсес Хоренаци. История Армении. Перевод с дренеармянского языка, введение и примечания Гагика Саркисяна. Ереван, 1990.

Мовсес Хоренаци, Творения — Творения св. отца нашего Мовсеса Хоренаци. Венеция, 1865 (Սրբոյ հօրն մերոյ Մովսէսի Խորենացւոյ մա­տենագրութիւնք. Վենետիկ, 1865).

Мурадян — Мурадян П. Древние грузинские редакции Агатангело­са. Ер., 1982 (Մուրադյան Պ. Ագաթանգեղոսի հին վրացերեն խմբագրու­թյունները, Եր., 1982).

Мушегян — Мушегян А. Корюн или Агатангелос, «Гитутюн» ("Нау­ка"), 1996, №№ 4, 5, 6 (Մուշեղյան Ա. Կորյո՞ւն, թե՞ Ագաթանգեղոս, «Գի­տություն», №№ 4, 5, 6.

Норайр Бузандаци — Норайр Бузандаци. Вардапет Корюн и его пе­реводы. Книга Маккавеев, Евталий Александрийский, Агатангелос и Павстос Бузанд. Тифлис, 1900 (Կորիւն վարդապետ եւ նորին թարգմա­նութիւնք. . . Գիրք Մակաբայեցւոց, Եւթաղ Աղեքսանդրացի, Ագաթանգե- [314]ղոս եւ Փաւստոս Բուգանդ, հանդերձ դիտողութեամբք եւ լուսաբանու­թեամբ Նորայր Բիւզանդացի, Տփղիս, 1900).

Норайр Бузандаци, Арм. этимология — Норайр Бузандаци, Ар­мянская этимология. Константинополь, 1880 (Նորայր Բիւզանդացի, Հայկական բառաքննութիւն, Կ. Պոլիս, 1880):

Овсепян — Овсепян Г. Материалы и исследования по истории ар­мянского искусства, ч. III, Нью-Йорк, 1944 (Հովսեփյան Գ. Նյութեր և ուսումնասիրություններ հայ արվեստի և մշակույթի պատմության: Պրակ III, Նյու Յորք, 1944).

Павстос Бюзанд — История Армении Павстоса Бюзанда. Перевод с древнеарм. и комментарий М. А. Геворкяна. Ер., 1953.

Саинян — Саинян А. Первоначальный вид Эчмиадзинского собора. Историко-филологический журнал, Ер., 1966, № 10 (Սահինյան Ա., Էջ­միածնի Մայր տաճարի սկզբնկական տեսքը: Պատմաբանասիրական հանդես: Եր., 1966, № 3, էջ 71-93).

Саргисян Б. — Агатангелос и его многовековая тайна. Исследование Барсега Саргисяна. Венеция, 1890 (Ագաթանգեղոս եւ իւր բազմա­դարեան գաղտնիքը. Քննութիւն հ. Բարսեղ վ. Սարգիսեանի: Վենետիկ, 1890).

Саркисян Г., Армения эллин. периода — Саркисян Г. Х. Армения эл­линистического периода и Мовсес Хоренаци. Ер., 1966 (Սարգսյան Գ. Խ. հելլենիստական դարաշրջանի Հայաստանը և Մովսես Խորենացին, Եր., 1966.

Степанос Орбелян — Степанос Орбелян. История Сисаканского (Сюникского) края. Тифлис, 1910 (Ստեփանոս Օրբելեան, Պատմութիւն նահանգին Սիսական, Թիֆլիս, 1910).

Себеос — История Себеоса. Сводный критический текст, предисло­вие и комментарий Г. В. Абгаряна. Ер., 1979 (Պատմութիւն Սեբէոսի: Աշխատասիրութեամբ Գ. Վ. Աբգարյանի, Եր., 1979).

Стекло древней Армении — Б. Н. Аракелян, Г. А. Тирацян, Ж. Д. Хачатрян. Стекло древней Армении. Ереван, 1969 (Բ. Ն. Առաքել­յան, Գ. Ա. Տիրացյան, Ժ. Դ. Խաչատրյան, Հին Հայաստանի ապակին, Երևան, 1969).

Тагаварян — Тагаварян Н. Древнеармянские верования. Константи­нополь, 1909 (Տաղավարեան Ն. Հայոց հին կրոնները, Կ. Պոլիս, 1909). [315]

«Творения Августина» — «Творения блаженного Августина», ч. 3,Киев, 1906, с. 258.

Тер-Давтян — Тер-Давтян К. Из источников «Мученичества Рипси­мэ и спутниц» редакции Агатангелоса — в кн.: Армянская литература и христианство. Ер., 2002, с. 42-49 (Տեր-Դավթյան Ք., Հռիփսիմյանց վկա­յաբանության ագաթանգեղյան խմբագրության աղբյուրներից՝ «Հայ գրականությունը և քրիստոնեությունը» գրքում, Եր., 2002, էջ 42-49):

Тер-Минасян — Тер-Минасян Е., Армянская церковь и ее отноше­ния с сирийскими церквами. Эчмиадзин, 1908 (Տէր-Մինասեան Կ., Հայոց եկեղեցու յարաբերութիւնները ասորւոց եկեղեցիների հետ, Էջմիածին, 1908):

Тер-Мкртчян — Тер-Мкртчян Г. Арменоведческие исследования, кн. I. Ер., 1979 (Տեր-Մկրտչյան Գ., Հայագիտական ուսումնասիրություն­ներ, Գիրք Ա, Եր., 1979):

Тер-Погосян — Тер-Погосян А. Г. Развитие биологической мысли в Армении. Ереван, 1960 (Տեր-Պողոսյան Ա., Բիոլոգիական մտքի զարգացումը Հայաստանում (հնագույն ժամանակներից մինչև 18-րդ դարը), Եր., 1960).

Тирацян — Тирацян Г. Градостроительная структура и топография древнего Вагаршапата. Историко-филологический журнал, Ер., 1977, №2.

Товма Арцруни и Аноним — Товма Арцруни и Аноним. История дома Арцруни. Перевод с древнеарм., вступит. статья и комментарий М. О. Дарбинян-Меликян. Ер., 2001.

«Толковая Библия» — «Толковая Библия или комментарий на все книги Св. Писания Ветхого и Нового Заветов», т. I, Петербург, 1904.

Тревер — Тревер К. В. Очерки по истории культуры древней Арме­нии. «Известия» АН Арм. ССР (общ. науки), 1956, № 10.

Хачатрян — Хачатрян П. Об одной загадке в Предисловии Истории Агатангелоса, Вестник Ереванского Университета. Общественные нау­ки. Ер., 1990 (Պ. Մ. Խաչատրյան. Մի առեղծված Ագաթանգեղոսի Պատմության առաջաբանում։ Բանբեր Երևանի համալսարանի: Հասա­րակական գիտություններ, Եր., 1990).

Эмин — Эмин Н. Очерк религии языческих армян. М. 1864.

Эмин, Моисей Хоренский — История Моисея Хоренского. Новый перевод Н. Эмина, М., 1893. [316]

 

Gutschmied -Agathangelos von Alfred Gutschmied (Besonders abgedruckt aus der Zeitschrift der Morgenländischen Gesellschaft). Band XXXI, Leipzig, 1872.

Harutynyan — Harutynyan B. Die Diözesan-Gliderung der Armenischen Kirche im Zeitalter Gregors des Erleuchters — В книге: Die Christianisierung des Kaukasus. Wien, 2002, s. 81-95.

Esbroeck, Die Stellung- Michel van Esbroeck. Die Stellung der Märtyrerin Rhipsime in der Geschichte der Bekehrung des Kaukasus — В кн.: Die Christianisierung des Kaukasus. . ., s. 171-179.

Esbroeck, Le résume — Michel van Esbroeck. Le résume siriaque de l'Agathange. Analecta Bollandiana, 95, № 3-4, 1947.

Krikorian — Mesrob K. Krikorian. Addentum zur Diozesan -Gliederung Armeniens im IV Jh — В кн.: Die Christianiesirung des Kaukasus. . ., s. 95-98.

Mahé — Jean-Pierre Mahé. Die Bekehrung Transkaukasiens: Eine Historiograpie mit doppelten Boden — В кн.: Die Christianisierung des Kaukasus. . ., s. 107-124.

Peeters — Peeters P., S. Grégoire l'Illmunateur dans le calendrier lapidaire de Naples. Analecta Bollandiana, t. LX, Bruxelles, 1942. [317]

 

СПИСОК СОКРАЩЕНИЙ

 

АА — «Андэс Амсореа», Вена (Հանդէս ամսօրեայ, Վիեննա).

ВЕУ — Вестник Ереванского Университета, Общественные науки, Ереван (Բանբեր Երևանի համալսարանի: Եր.).

Гит. — «Гитутюн» («Наука»), HAH PA, Ереван («Գիտություն»), ՀՀ ԳԱԱ, Եր.

ИФЖ — Историко-филологический журнал HAH PA, Ep. (Պատմա­բանասիրական հանդես, ՀՀ ԳԱԱ, Եր.).

КС — Ачарян Р., Этимологический корневой словарь армянского языка. Ер., I-IV, 1971-1974 (Աճաոյան Հ. Արմատական բառարան, Եր., հ. Ա-Դ, 1971-1974).

ЛРС — Дворецкий И. Латино-русский словарь. М, 1976.

НСАЯ — Новый словарь древнеармянского языка. Составили Г. Аве­тикян, Х. Сюрмелян, М. Авгерян. Венеция, т. I, 1836: т. II, 1837 (Նոր բառգիրք Հայկազեան լեզվի, երկասիրութիւն Գ. Աւետիքեան, Խ. Սիւրմէ­լեան, Մ. Ավգերեան, Վենետիկ, հ. Ա, 1836; հ. Բ, 1837).

СЛИ — Ачарян Р. Словарь армянских личных имен. Т. I, Ер., 1942, т. III, 1946 (Աճաոյան Հ. Անձնանունների բառարան, հ. Ա, Եր., 1942, հ. Գ, 1946).

ЭСБЕ — Энциклопедический словарь Брокгауза-Ефрона. Петербург, 1890-1907. [318]

 

[Исторический раздел] | [Агатангелос - Содержание] | [Библиотека «Вехи»]

© 2006, Библиотека «Вехи»